SOLARYZACJA

Na negatywach wywołanych w zupełnej ciemności występuje zjawisko odwrócenia walorów, tzn. zamiast obrazu negatywowego otrzymujemy pozytywowy. Odnosi się to nie do całej powierzchni, lecz tylko do świateł. Zjawisko to nazywamy solaryzacją. Od sola- ryzacji odróżnić należy pseudosolaryzację, opisaną szczegółowo na str. 133.

Przyczyną powstania solaryzacji jest bardzo silne prześwietlenie zdjęcia. Krzywa zaczernienia emulsji światłoczułej ma dwa zakrzywienia dolne i górne, jak to wynika z rys. 21. Począwszy od pewnego punktu krzywa w górnej części przestaje się podnosić mimo dalszego zwiększania wartości ekspozycji. Jeżeli pójdziemy jeszcze dalej z ekspozycją, wówczas nawet nastąpi zakrzywienie tej krzywej z powrotem ku dołowi (odcinek d – e). W praktyce oznacza to, że mimo ciągłego wzrostu naświetlania materiału światłoczułego zaczernienie jego nie będzie wzrastało w nieskończoność, lecz wprost przeciwnie – zacznie maleć. Wówczas nastąpi jakby odwrócenie obrazu, uzyskamy miejscami obraz pozytywowy zamiast negatywowego. Materiał światłoczuły został tak silnie przeeksponowany, że światła obrazu znalazły się na opadającej z powrotem ku dołowi części krzywej zaczernienia.

Unikanie tego błędu jest o tyle łatwe, że trzeba naprawdę bardzo silnego prześwietlenia zdjęcia, aby on wystąpił, dlatego też spotykany jest stosunkowo rzadko, ponieważ w używanych dzisiaj materiałach światłoczułych nie tak łatwo osiągnąć punkt, w którym krzywa zaczyna zakrzywiać się z powrotem ku dołowi. W celu uniknięcia tego błędu trzeba trzymać się wskazań światłomierza, którym mierzymy oświetlenie fotografowanego przedmiotu, a ponadto nie zapominać przymknąć przed dokonaniem zdjęcia przysłonę obiektywu do ustalonej (pomiarem światłomierza) uprzednio wartości.

Wreszcie unikać należy sytuacji, w której bezpośrednio na zdjęciu mogą znaleźć się silne źródła światła, jak np, słońce czy lampa lub reflektor. Wówczas może w tych miejscach wystąpić częściowa solaryzacja.

Zdjęć obarczonych błędem solaryzacji naprawić się nie da. Czasem jednak solaryzacja może przypadkowo dać na zdjęciu tak ciekawe efekty plastyczne (odwrócenie części walorów), że zdjęcia takie będzie można wykorzystać bezpośrednio bez konieczności dokonywania jakichkolwiek poprawek. Co więcej, niektórzy fotograficy świadomie stosują w tym celu solaryzację jako jedną z technik specjalnych.